ဗုဒၶဘာသာသည္ ဘိန္းႏွင့္တူသလား

''ဒီေန႔ ဗုဒၶဘာသာဆိုတဲ့ လူစားေတြမွာ ဘိန္းႏွင့္ ဘိန္းစားေတြလိုျဖစ္ေနၿပီကိုး၊ . . . အခုလည္း ဒို႔ လူေတြမွာ ဘိန္းစြဲေနတဲ့ ဘိန္းစားေတြ ဘိန္းျဖတ္ခိုင္းသလို ျဖစ္ေနၿပီ၊ ဟို ကြန္ျမဴနစ္မ်ားက ဘာသာဟာ ဘိန္းပဲလို႔ ေျပာတာ ေသေသခ်ာခ်ာ ေတြးေတာ့ ဒီေနရာမွာ တကယ္မွန္တာကိုး ဒကာႀကီးရဲ႕''
ဟု ဦးဥကၠ႒ကိုယ္တိုင္- ေျပာေဟာခဲ့ရာ တရားေတာ္ကို ႐ိုေသေလးစား၍ ရတနာသံုးပါးကို ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္ေနျခင္းကို ဦးဥကၠ႒က အစြဲဥပါဒါန္ဟူ၍လည္းေကာင္း ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔အား ဘိန္းစားမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းကာ ဘိန္းစြဲသလို စြဲေနၾကသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း ဖိႏွိပ္၍ ဆိုလိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဝါဒသည္ ရီလီဂ်င္းလား

ဗုဒၶဝါဒသည္ နတ္မ်ားကို ႐ိုေသျခင္း, နတ္ဘုရားကို ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း, မွားယြင္းေသာ ကိုးကြယ္မႈႏွင့္ စပ္သည့္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔စိတ္ ရွိေနရသည္ မဟုတ္။ (အျပင္အပမွ)အေၾကာင္းျပဳဖန္တီးေသာ (ျဗဟၼာ, ဗိႆႏိုး, တန္ခိုးရွင္, ထာဝရ, ခိုဒါ စသည္တို႔၏) ၾသဇာအာဏာ မရွိပံုကို ေဖာ္ျပေသာ ဘာသာေရး သေဘာတရား ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဝါဒသည္ ႐ုပ္ႏွင့္နာမ္ရွိသမွ် အားလံုး၏သဘာဝမွန္ကို နားလည္မႈ ရေစတတ္ေသာဝါဒျဖစ္သည္။ ထာဝရဝါဒီတို႔၏ နတ္ဘုရားမ်ားကို ယံုၾကည္ျခင္း, ေၾကာက္လန္႔ျခင္း, ဆုေတာင္းျခင္း, ကိုးကြယ္ဝတ္ျပဳျခင္း ဟူေသာ Rite and Ritual ႏွင့္ လံုးလံုး မဆက္စပ္ဆုိင္ေပ။

ဗုဒၶဘာသာသည္ ဘိန္းႏွင့္တူသလား

ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမဟူသမွ်, စကားေတာ္ဟူသမွ်သည္ ဗုဒၶဘာသာ မည္၏၊ ထိုမွတဆင့္ ရတနာသံုးပါးကို ယံုၾကည္အားထား ပြားမ်ားဆည္းကပ္ျခင္းကိုေခၚ၏၊

ဘာသာတရားသည္ ဘိန္းႏွင့္ တူသည္ဆိုေသာ စကားသည္ ကြန္ျမဴနစ္တို႔က ဆိုလာေသာအခါ ယံုၾကည္မႈသက္သက္ကို အေျခခံ၍ျဖစ္ေသာ ဘာသာတရား (ဥပမာ-ထာဝရဝါဒီ, ဣႆရဝါဒီ, ခိုဒါဝါဒီ) တို႔ကို ရည္ၫႊန္း၍ သူတို႔၏႐ႈေထာင့္မွ ဆိုေသာစကား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အလြန္ ခိုင္လံုေသာ မွန္ကန္တိက်သည့္ စကား ျဖစ္သည္၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ ဘာသာဟူသည္ကား ဗိုလ္ ၅-ပါးကို အေျခခံေသာေၾကာင့္ ဘိန္းစား ဘိန္းကို စြဲျခင္းႏွင့္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် မတူညီေပ၊ ဘိန္းသည္ ဘိန္းစား၏ စိတ္ႏွလံုးကို ယစ္မူး မိန္းေမာေစ၍ အမွန္တရားကို လႊမ္းမိုး ဖံုးအုပ္ပစ္ႏိုင္ေသာ သတၱိ ရွိသည္၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ သဒၶါတရားမွာကား ဤသို႔ ေတြေဝမိန္းေမာေစျခင္း မရွိ၊ အမွန္တရားကို ဖံုးကြယ္ျခင္း မျပဳ၊ ၾကည္ၾကည္လင္လင္ သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္းႏွင့္ အမွန္တရားသို႔ ဦးတည္ၫႊန္ျပေသာ သတၱိသာ ရွိေပသည္၊ ေရေနာက္ကို ၾကည္လင္ေစတတ္ေသာ ပတၱျမားေက်ာက္ႏွင့္ သဒၶါတရားကို ဥပမာျပဳ ၾကသည္၊ လက္ေတြ႕အားျဖင့္လည္း ရတနာသံုးပါးကို ယံုၾကည္သဒၶါ ၾကည္ညိဳစြာျဖင့္ ေအာက္ေမ့ႏွလံုးသြင္းေသာ ပုဂၢိဳလ္မွာ ရာဂ-ေဒါသ-ေမာဟမလႊမ္း ေျဖာင့္တန္းစြာ ရတနာသံုးပါးသို႔ ထိေရာက္၏၊ ဓမၼႏွင့္စပ္ေသာ ပီတိပါေမာဇၨ ျဖစ္သည္၊ စိတ္ခ်မ္းသာျခင္း, ကိုယ္ခ်မ္းသာျခင္း, စိတ္တည္ၾကည္ျခင္းကို ရရွိေပသည္။ တဏွာေပမႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေသာ ၾကည္လင္ေသာ သဒၶါတရားကို ရရွိျခင္း, အက်ိဳးမဲ့တရားမ်ား ကင္းေပ်ာက္၍ အက်ိဳးစီးပြားမ်ား ေရာက္လာျခင္းတည္းဟူေသာ ဆုလာဘ္မ်ားကို မေတာင္းဘဲႏွင့္ အလိုလို ရရွိႏိုင္ေၾကာင္း သိရေပသည္။

အေမွ်ာ္ႏွင့္ အေၾကာက္

ဘုရားရွင္၏ အဆံုးအမေတာ္တြင္ကား အက်ိဳးကိုျပ၍ လည္းေကာင္း, အျပစ္ကိုျပ၍လည္းေကာင္း, ဆံုးမေတာ္မူေသာ ေဒသနာေတာ္မ်ားမွာ မေရမတြက္ႏိုင္ေအာင္ ရွိ၏၊ ဤသို႔ အက်ိဳးကို ျပျခင္းသည္ ေၾကာက္ေအာင္ ေျခာက္လွန္႔သည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ အေမွ်ာ္ခိုင္းသည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း မဆိုႏိုင္။

အေၾကာင္းအက်ိဳးကိုသာျပ၍ ဆံုးမေတာ္မူပံုကို အျမြက္မွ် ျပအံ့။

(က) မေကာင္းမႈကို ျပဳေသာသူသည္ ယခုဘဝ၌လည္းေကာင္း၊ ေနာင္ဘဝ၌လည္းေကာင္း၊ ပစၥဳပၸန္ တမလြန္ ၂-တန္ေသာ ဘဝ၌လည္းေကာင္း ပူပန္ဆင္းရဲရ၏၊ ငါသည္ မေကာင္းမႈကို ျပဳမိၿပီ ဟု ေတြးေတာပူပန္၏၊ ဒုဂၢတိဘံုသို႔ ေရာက္ေသာ္ ပို၍ပင္ ပူပန္ဆင္းရဲရ၏။

(ခ) ေကာင္းမႈျပဳေသာ သူသည္ ယခုဘဝ၌လည္းေကာင္း၊ ေနာင္ဘဝ၌လည္းေကာင္း၊ ပစၥဳပၸန္ တမလြန္ ၂-တန္ေသာ ဘဝ၌လည္းေကာင္း ဝမ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးရ၏၊ မိမိ၏လုပ္ငန္း စင္ၾကယ္ေကာင္းျမတ္မႈကိုၾကည့္၍ သူသည္ အဖန္တလဲလဲ ဝမ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးရေပ၏။

(ဂ) သတၱဝါတစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ မေကာင္းမႈကို ျပဳမိလွ်င္ ထိုမေကာင္းမႈကို ထပ္တလဲလဲ မျပဳမိေစသင့္၊ မေကာင္းမႈ၌ေတာင့္တျခင္း ဆႏၵကို မျပဳရာ၊ မေကာင္းမႈ မ်ားလွ်င္ ဆင္းရဲေသာအက်ိဳး ရွိ၏။

(ဃ) သတၱဝါတစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ကုသိုလ္ကို ျပဳမိလွ်င္ ထိုကုသိုလ္ကို ထပ္ကာတလဲလဲ ျပဳရာ၏၊ ေကာင္းမႈ၌ ေတာင့္တျခင္း ဆႏၵကိုျပဳရာ၏၊ ေကာင္းမႈ မ်ားျပားလွ်င္ ခ်မ္းသာေသာ အက်ိဳး ရွိ၏။

ဤအဆံုးအမမ်ားတြင္ ''မေကာင္းမႈ မ်ားျပားလွ်င္ ဆင္းရဲေသာ အက်ိဳး ရွိ၏၊ ေကာင္းမႈ မ်ားျပားလွ်င္ ခ်မ္းသာေသာ အက်ိဳး ရွိ၏''ဟူေသာ အဆံုးအမသည္ အျပစ္ႏွင့္အက်ိဳးကို ႐ိုး႐ိုးကေလး ျပကာ ဆံုးမေတာ္မူျခင္း ျဖစ္သည္။

ရာဟုလာကို ဆံုးမေတာ္မူပံုကား

''ရာဟုလာ . . . ငါ ေမးမည့္ စကားကို သင္ ဘယ္လို သေဘာရသနည္း၊ ေၾကးမံုမွန္ျပင္သည္ အဘယ္အက်ိဳး ရွိပါသနည္း ရာဟုလာ၊ အျပစ္ကို ဆင္ျခင္ျခင္း အက်ိဳး ရွိပါသည္ ဘုရား၊ ရာဟုလာ . . . ဤနည္းအတိုင္းပင္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ကာ ကိုယ္ျဖင့္ အလုပ္လုပ္ရမည္, ႏႈတ္ျဖင့္ အလုပ္လုပ္ ရမည္, စိတ္ျဖင့္ အလုပ္လုပ္ရမည္၊ ရာဟုလာ . . . ကိုယ္ျဖင့္ အလုပ္လုပ္မည္ရွိေသာအခါ ငါ၏ ဤကာယကံမႈသည္ မိမိအတြက္လည္း ဆင္းရဲပင္ပန္း, သူတပါးအတြက္လည္း ဆင္းရဲပင္ပန္း, မိမိ သူတပါး ႏွစ္ဦးသားအတြက္လည္း ဆင္းရဲပင္ပန္းဖို႔ ျဖစ္ေလမည္လားဟု ဆင္ျခင္ရမည္၊ ငါ၏ ဤကာယကံမႈသည္ ဆင္းရဲကို ျဖစ္ေစ၍ ဆင္းရဲေသာအက်ိဳး ရွိေသာ ကံမ်ားျဖစ္ေလမလားဟု ဆင္ျခင္ရာ၏၊ ရာဟုလာ . . . အကယ္၍ သင္ ဆင္ျခင္ေသာအခါ မိမိလည္း ဆင္းရဲ၊ သူတပါးလည္း ဆင္းရဲဖုိ႔ ျဖစ္သည္၊ ဒုကၡကိုျဖစ္ေစ၍ ဆင္းရဲေသာ အက်ိဳးရွိသည္ဟု သင္ ထင္ျမင္လွ်င္ ဤသို႔ေသာ ကာယကံကို သင္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် မျပဳသင့္၊ ရာဟုလာ အကယ္၍ သင္ ဆင္ျခင္ေသာအခါ မိမိလည္း ဆင္းရဲ, သူတပါးလည္း ဆင္းရဲဖုိ႔ မျဖစ္၊ ခ်မ္းသာျခင္းကို ျဖစ္ေစ၍ ခ်မ္းသာေသာအက်ိဳး ရွိသည္ဟု သင္ ထင္ျမင္လွ်င္ ဤသို႔ေသာ ကာယကံကို သင္ မခြၽတ္ျပဳရမည္။'' (ဝစီကံ, မေနာကံ အလားတူ)။ (မဇၩိမပဏၰာသပါဠိေတာ္၊ အမၺလ႒ိက ရာဟုေလာဝါဒသုတ္)

အက်ိဳးကို ျပကာ ဆံုးမေတာ္မူလ်က္ တစ္ထပ္တည္းသာ စားျခင္း၏အက်ိဳးကို ေဟာေတာ္မူပံုကား

''ရဟန္းတို႔ . . . ငါသည္(ညစာမစားဘဲ)တစ္ထပ္ဆြမ္းကို ဘုဥ္းေပးေတာ္မူ၏၊ ရဟန္းတို႔ . . . တစ္ထပ္ဆြမ္းကို ဘုဥ္းေပးေတာ္မူေသာအခါ အနာေရာဂါကင္းျခင္း, အားအင္ႏွင့္ျပည့္စံုျခင္း, ခ်မ္းသာစြာေနႏိုင္ျခင္းကို ငါဘုရား သတိျပဳမိေတာ္မူ၏၊ ရဟန္းတို႔ . . . လာၾကကုန္၊ သင္တို႔လည္း (ညစာမစားဘဲ) တစ္ထပ္ဆြမ္းကို စားၾကကုန္ေလာ့၊ သင္တို႔လည္း တစ္ထပ္ဆြမ္းကို စားလွ်င္ အနာေရာဂါကင္းျခင္း, အားအင္ႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း, ခ်မ္းသာစြာ ေနႏိုင္ျခင္းကို (သင္တို႔ကိုယ္တိုင္) ေကာင္းစြာ သိၾကေပလိမ့္မည္''

အ႒ကထာဆရာ၏ မွတ္ခ်က္

''ဘုရားရွင္တို႔သည္ ေဘးကို ျပကာ ၿခိမ္းေျခာက္၍ ပယ္စြန္႔ေစေတာ္မမူၾကေခ်၊ အက်ိဳးကို ျပ၍သာ ပယ္စြန္႔ေစေတာ္မူၾကျမဲ ျဖစ္သည္၊ ဤသို႔ အက်ိဳးျပဳပယ္စြန္႔ေစလိုက္ေသာ္ သတၱဝါတို႔သည္ လြယ္ကူစြာ ပယ္စြန္႔ၾကေလသည္''

အထက္ပါ သဘာဝယုတၱိ အာဂမယုတၱိတို႔ကို ေထာက္၍ ဗုဒၶဝါဒသည္ အေမွ်ာ္ အေၾကာက္၊ တစ္နည္း (Reward and Punishment) ဆုလာဘ္ႏွင့္ အျပစ္ဒဏ္ကို ျပကာ ေျခာက္ခ်ည္တစ္လွည့္ ေျမႇာက္ခ်ည္တစ္ခါ ျပဳလုပ္တတ္ေသာ ဖန္ဆင္းရွင္ ထာဝရဝါဒီတို႔၏ ဘာသာမ်ိဳး မဟုတ္၊ အက်ိဳးအေၾကာင္းကို ျပ၍ဆံုးမတတ္ေသာ ဘာသာ သာျဖစ္သည္၊ နတ္ျပည္ႏွင့္ ငရဲျပည္ကို ျပျခင္းမွာလည္း ေျမႇာက္လို ေျခာက္လို၍ မဟုတ္ဘဲ အရွိသေဘာျဖစ္၍ ရွိေၾကာင္းကို ျပျခင္းသာျဖစ္သည္၊ ဤလမ္းသြားလွ်င္ ဤအရပ္သို႔ ေရာက္၍ ထိုလမ္းေလွ်ာက္လွ်င္ ထိုအရပ္သို႔ ေရာက္ေၾကာင္း ျပေတာ္မူျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

အကယ္ပင္ အက်ိဳးကို လိုလားေသာ မိဘဆရာသမားတို႔က ခ်ဳပ္ခ်ယ္၍ အတင္းအက်ပ္ တရားအက်င့္ကို က်င့္ၾကံခိုင္းေစကာမူ (ဝါ)သာသနာေတာ္၏ အဆံုးအမကို မက်င့္လိုဘဲ က်င့္ရေစကာမူ သာသနာေတာ္၏ က်င့္စဥ္ကား က်င့္သူကို လမ္းဆံုးပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန္တိုင္ေအာင္ အက်ိဳးျပဳသည္သာ ျဖစ္၏။
စတုကၠ အႏုေသာတသုတ္၌ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာမိန္႔ေတာ္မူသည္။

သမၼာဒိ႒ိသုေတသနဝါဒီတို႔၏ ''ကိုးကြယ္''ဟူေသာ စကားႏွစ္လံုးကို ပုဒ္ခြဲကာ ကိုး=အားကိုးသည္၊ အားကိုးျခင္းသည္ လိုခ်င္ျခင္း ျဖစ္၍ ေလာဘ=အေမွ်ာ္ ျဖစ္သည္၊ ကြယ္=ကာကြယ္သည္၊ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းသည္ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ျခင္း=ေဒါသ အေၾကာက္ ျဖစ္သည္၊ ေလာဘ ေဒါသသည္ ေမာဟေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ၾကံၾကံဖန္ဖန္ သမၻာရပရိေစၧဒ ျပဳၾကျခင္းသည္ စိတ္မမွန္ေသာ သူတို႔၏ စကားသာ ျဖစ္သည္ဟု အမွတ္(၂) သီးျခားဝိနည္းဓိုရ္ ဆရာေတာ္မ်ားက သံုးသပ္ေတာ္မူၾကသည္။